Matitiva tamaiti aoga. O mea e le tatau ona latou faia ina ia pasi ai suʻega. Aua e te momoe i le po, aua le 'ai, aua le inu, suesue taʻaloga o tusi, faʻamatalaga aʻoaʻo, siaki le Initaneti. Ae o nei auala uma ua iloa ua le aoga, ma sa mafai e saienitisi ona faamaonia lenei mea. Le masalosalo? E le aoga.
Matou te valaauliaina tamaiti aoga uma e suʻe nei fautuaga mo se tusi e faigofie ai ona e suʻesuʻe.
1. Taʻu i le po
E faʻaaogaina tamaiti aoga e le moe i le po ma taumafai e aʻoaʻo le mataupu. Ae afai e te le moe a itiiti ifo i le tasi po, ona e ono lamatia ai lea o lou mafaufau ma lou mafaufau. O lona uiga, i se tasi po e aunoa ma le moe e lamatia ai mea uma na e iloa ma na e aoaoina muamua.
2. Matamata
E le masalomia, ia aoao ma aoao se mea, e tatau ona e aoao atu. Ae ua maua e saienitisi o le matauina o le auala e faia ai e isi se mea e gaoioi ai faiga o le faiʻai e faʻaaogaina ai le aʻoaʻoina i le faiga. O le mea lea, o mea masani e mataʻutia e mafai ona faʻavavevaveina ai le faʻatinoga o aʻoaʻoga
3. Ave ese faailoga
Tamaiti aoga e faʻaaoga mataitusi lanu ma faailoga nofoaga talafeagai i totonu o le tusi. O nei filifiliga uma ma otootoga e matua le atoatoa. O le faiʻai i le taimi lava e tasi e le o se mea sili ona taua, e alu i le itu ma e le maua le sootaga i le va o mataupu faavae.
4. Aua e te nofo vave mo tusi
Na iloa e fomai suʻesuʻe o le vaeluaga o le suʻega mulimuli ma le amataga o le vasega lua aʻoaʻoga e tatau ona itiiti ifo ma le 10%. O lona uiga, ia manatua le mea na e faia i le tausaga talu ai, e tatau ona e amataina lenei mea e le muamua nai lo le masina talu ona amata ona e aʻoaʻo se mea fou.
5. Sui le tulaga
Matou te naunau e mafaufau pe afai matou te suesue, ona tatau lea ona matou pasia le aʻoga i le siosiomaga talafeagai, lea o loʻo iai tagata e faitau, tusitusi, suʻesuʻe. Ae o suʻesuʻega ua faʻaalia ai o tamaiti aʻoga oe suʻesuʻe i meafaitino, suia o latou nofoaga o suʻesuʻega, pasia suega sili atu nai lo i latou o loʻo pipii atu i se nofoaga e tasi.
6. Aua e te le amanaiaina gagana ese
O suʻesuʻega ua faʻaalia ai o le suʻesuʻeina o gagana eseʻese i le mavae ai o le tolu masina o toleniga faʻaleleia atili ai le faatinoga o le hippocampus ma le cortex o le faiʻai. Ma o lenei mea e fesoasoani ia i matou e teuina faʻamatalaga i le mafaufau mo se taimi uumi.
7. Faataga oe lava ia e paie
E tusa ai ma suʻesuʻega, e mafai e tagata ona aʻoaʻoina i se miti ma e oʻo lava ina iloa le faʻavaeina o se fesoʻotaʻiga i le va o leo faʻapitoa ma manogi i se miti.
8. Faamalositino
O faʻatinoga faʻaleleia atili le mafai ona aʻoaʻoina e ala i le fausiaina o neu fou ma faʻagesegese (poʻo le faʻaititia) le faʻaitiitia o le fatu. I meaola falesuesue, lea e masani ona faamalosia e feliuliuaʻi le uili, o nei faailoilo e sili atu le maualuga nai lo meaola faʻasao.
9. Taʻavale musika
Tagata matutua oe, i le avea ai ma tamaiti, na taina mea fai musika mo le 10 tausaga, sili atu ona manatua le faʻamatalaga. O tomai faʻapitoa e sili atu mo i latou nai lo tagata e le o auai i musika. Ua talitonu tagata suʻesuʻe o le taina o se mea faifaaili, e pei foi o le iloaina o gagana e lua, e mulimuli ane fesoasoani e faamalosia ai sootaga i le faiʻai.
10. Suesue se mea ogaoga ao le i momoe
O le tagata tomai faapitoa o Dan Taylor ua finauina o le suesueina o mea sili ona faigata ao le i momoe e fesoasoani tele ia faigofie ma sili atu ona manatua le taeao na sosoo ai.
11. Faaaoga lelei se miti
Alu moe! Alu moe!
O le moe o se auupega fatufatu. Neuroscientists talitonu o igoa, foliga, fuainumera ma isi mea tutusa tutusa e naʻo le taimi e momoe ai. A aunoa ma lea, o lenei faamatalaga e mafai ona lele i totonu o le tasi taliga ma lele mai le isi. Mo se faʻataʻitaʻiga, i le taimi o le suʻesuʻega, e sili atu le vave ona faia e tagata matutua galuega fai komepiuta, lea na latou faitauina i le aso na muamua atu. O lea ia maitau: o le miti e faʻamalosia le manatuaina mo le 12 itula o aʻoaʻoga faʻamatalaga. O lea moe e te manatua!
12. Fafaga saʻo
O se suʻesuʻega a le Iunivesite o Oxford na faʻaalia ai o tamaiti aʻoga, e lima aso ao le i faia le suʻega, sa fafagaina meaʻai maualuluga ma latou teu i meaʻai maualalo-gaʻo, na sili atu le leaga o suʻega nai lo i latou na ola i se taumafa paleni.
13. Fai se malologa
O le suʻesuʻega o loʻo faʻaalia ai o le vaeluaga o suʻesuʻega e maua ai le sili ona aoga ma fesoasoani e aʻoaʻo mea sili atu nai lo le faʻamalosi e aunoa ma le faʻalavelave. Ua faapea mai saienitisi, o taimi uma lava pe a uma le malologa, tatou te malamalama lelei i le mataupu ma taulotoina mo se taimi umi.
14. Lafoaʻi mea uma e le manaʻomia
Aua nei faia ni galuega se tele i le taimi e tasi. O le a e lagona ua tele naua mea ua e faia, ae o suʻesuʻega ua faʻaalia ai o fualaau le talafeagai i le taimi o aʻoga e faʻaitiitia ai le saoasaoa o le aʻoga ma faʻalavelave mafaufau.
15. Manatua e uiga i le "suʻega suʻega" ma le "mea faitino."
O metotia o suʻesuʻega faʻapitoa na faʻatautaia ai le talitonuga e pulea tagata e le itu taumatau poʻo le itu tauagavale, ma o tagata ua vaevaeina i ni vaega se lua: oi latou e sili atu ona latou malamalama i faʻamatalaga ma i latou e malamalama i le taliga.
16. Faʻafesuiaʻi faʻamatalaga
Sa iloa e saienitisi o le suesueina o ituaiga eseese o faamatalaga i le taimi e fesoasoani e manatua atili ai. Atonu e mafua mai i le mea moni e tatou te taumafai malosi e ulu atu i totonu o le meafaitino.
17. Tofo oe lava
Siaki oe lava i mea uma na e ufiufi. O se aʻoaʻoga lelei lea mo le faiʻai. O suʻesuʻega na faʻaalia ai o tamaiti aʻoga oe na suʻesuʻeina mea, ona toe siakiina lea oi latou lava e faʻaaoga ai le suʻega, faaauau pea ona tuʻuina atu faʻamatalaga io latou mafaufau umi nai lo tamaiti aʻoga na suʻe faalua faamatalaga.
18. Taʻu i le taeao
Sa iloa e le saienitisi o Dan Taylor o le taamilo i le vaveao e le aoga ma le aoga. Fafao i le vaveao, e leaga, o le tele o gaioiga e fesoasoani i le faʻaleleiaina o manatua ua solia.
19. Fetufaai faʻamatalaga
E tusa ai ma le talitonuga o le faʻatupuina o le mafaufau, o lo tatou manatua e maualalo le gaioiga. Na faamaonia e le fomaʻi suʻesuʻe o George Miller o lo tatou faiʻai e "vavae" le faamatalaga i le 7 vaega.
20. Aua le taumafai e manatua se mea ma se faigata
Alo o le Nutcracker!
O le taumafaiga e faʻamatalaina faʻamatalaga mai le loloto o le mafaufau io tatou mafaufau o le a taʻitaʻia ai le mea moni e mulimuli ane e le galo ia te oe lenei faʻamatalaga.
21. Aoao!
O mea uma o le a lelei, paaga!
O le IQ e le na o se mea e mafai ona fuafua e faʻaaoga ai suʻega. O lo tatou poto ma tomai e faʻalagolago atili i le auala tatou te aʻoaʻoina ai, ae le o mea e mafai ona faʻaleleia e o tatou mafaufau.
Faatasi ai ma nei togafiti e mafai ona e aʻoaʻo ma pasi ai soʻo se mataupu. O lea, ia potopoto outou lava. O au suʻesuʻega o loʻo i ou lima!